Fuzariozy — wzrastające zagrożenie

Fuzariozy — wzrastające zagrożenie

Opracowano na podstawie prezentacji Pana Wojciecha Mazura pt.: „Ochrona fungicydami zboża i rzepaku w kontekście wymagań rynku”.

W ciągu całego okresu wegetacji zbożom zagrażają choroby grzybowe. Są one potencjalnie główną przyczyną strat w plonie oraz obniżenia jakości ziarna. Zagrożenie plantacji przez choroby jest zmienne w latach. Zależy od przebiegu pogody, wrażliwości odmianowej i warunków agrotechnicznych.

Coraz większy udział zbóż w płodozmianie powoduje zwiększone zagrożenie występowania chorób grzybowych. Zarówno pozostających na resztkach pożniwnych, jak i przenoszonych poprzez zakażone ziarno. Bardzo niebezpieczne są fuzariozy zbóż. Ich metabolity – mikotoksyny mają ostre działania toksyczne, własności mutagenne, teratogenne, kancerogenne i estrogenne. Mogą powstawać w szerokiej gamie artykułów rolnych i w różnych warunkach.

Zanieczyszczenia mikotoksynami

Obecność mikotoksyn w żywności i paszach niesie zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Dzieje się to ze względu na różnorodne efekty toksyczne i odporność na działanie wysokiej temperatury. Ma to znaczący wpływ na gospodarkę. Przyczynia się do strat w pogłowiu zwierząt i trudności w prowadzeniu hodowli. Ponadto zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi, środki spożywcze zawierające mikotoksyny nie mogą być przedmiotem obrotu handlowego.

Zanieczyszczenie mikotoksynami żywności i pasz w bardzo wysokim stopniu zależy od warunków środowiska. Warunki te umożliwiają wzrost grzybni i powstawanie mikotoksyn. Produkty rolne mogą ulec zanieczyszczeniu w każdym momencie. Może być to na etapie rozwoju rośliny na polu, zbioru, obróbki, przechowywania, ale też i transportu gotowego artykułu. Ze względu na okoliczności występowania, mikotoksyny dzieli się na:

  • polowe – powstają przed zbiorem. Należą do nich głównie metabolity Fusarium.
  • magazynowe – tworzą się po zbiorze, w warunkach składowania ziarna.

Co o zanieczyszczeniach mikotoksynami mówią raporty?

W 2003 r. opublikowano raport Komisji Europejskiej SCOOP 2003. Podano w nim wyniki badań zawartości mikotoksyn produkowanych przez grzyby z rodzaju Fusarium. Badania przeprowadzono na około 12 000 próbek artykułów rolno-żywnościowych. Aż 57% próbek zawierało deoksyniwalenol (DON). Do często występujących mikotoksyn z tej grupy należą także: fumonizyna B1 (46% próbek pozytywnych na około 4 000 przebadanych) oraz zearalenon (32% na około 5 000 próbek).

Najczęściej atakowanymi przez te mikotoksyny produktami rolno-żywnościowymi są zboża i przetwory zbożowe. Zwłaszcza kukurydza. Skażenie kukurydzy wynosiło:

  • deoksyniwalenol (DON) – 88% próbek kukurydzy,
  • zearalenonem – 79%,
  • fumonizyna B1 – 66%.

Zbliżony jest procent skażenia tymi mikotoksynami badanych w ramach SCOOP 2003 próbek pszenicy:

  • fumonizyna B1 – 79%,
  • DON – 61%,
  • zearalenon – 30%.

Te trzy rodzaje mikotoksyn wytwarzane są przez patogeniczne dla zbóż gatunki Fusarium. Porażają kłosy i wiechy zbóż oraz kolby kukurydzy we wszystkich strefach klimatycznych. Patogeny te powodują kumulację mikotoksyn w ziarnie porażonych zbóż. Obecność mikotoksyn w żywności i paszach niesie za sobą potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt.

Mikotoksyny w zbożach problemem rolnictwa

Zanieczyszczenie mikotoksynami ziarna zbóż oraz produktów z nich przetworzonych jest jednym z ważnych problemów rolnictwa i bezpieczeństwa żywności. O randze problemu świadczy fakt, że w 2006 roku UE wprowadziła ujednolicone normy dla zawartości mikotoksyn fuzaryjnych najczęściej występujących w produktach pochodzenia zbożowego.

/Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 856/2005 z dnia 6 czerwca 2005 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 466/2001 w odniesieniu do toksyn Fusarium. Dz.U. I. 143/3 z 7.6.2005 i Zalecenie Komisji z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie obecności deoksyniwalenolu, zearalenonu, ochratoksyny A, T-2 i HT-2 oraz fumonizyn w produktach przeznaczonych do żywienia zwierząt. Dz.U. I. 229/7 z 23.8.2006 /.

Jak wytwarzane są mikotoksyny?

Mikotoksyny wytwarzane przez grzyby z rodzaju Fusarium są następstwem porażenia kłosów w okresie kwitnienia i dojrzewania ziarna. Skutkiem tego są choroby potocznie nazywane fuzariozami. Pojawiają się przez cały okres wegetacji. Przyjmują postać przed- i powschodowych zgorzeli siewek, fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni, fuzariozy liści oraz fuzariozy kłosów.

Udowodniono, że wzrost porażenia kłosa przez Fusarium spp. o 1% może powodować wzrost ilości DON w ziarnie o 0,3 mg/kg.

Jak zwalczać fuzariozy zbóż?

W Polsce nie ma odmian odpornych na fuzariozę kłosów. Fakt ten powoduje, że epidemie fuzariozy występują co kilka lat. W latach o silnej presji infekcyjnej grzybów z rodzaju Fusarium większość odmian jest porażana przez sprawców choroby i może zawierać mikotoksyny. Aby zapobiec całkowicie lub zredukować zawartość mikotoksyn fuzaryjnych, należy zabezpieczyć kłosy poprzez stosowanie fungicydów.

Skuteczne zwalczanie chorób wywoływanych przez grzyby wymaga doboru właściwego fungicydu. Zarówno pod względem zwalczanych chorób, panujących warunków pogodowych, jak i użycia go w odpowiedniej dawce i terminie. Zanim zastosuje się określony środek na polu, trzeba więc bardzo dokładnie zapoznać się z jego etykietą-instrukcją stosowania. Należy sprawdzić spektrum zwalczanych chorób. Ponadto należy poznać terminy jego stosowania, dawkowanie i inne zalecenia – np. dotyczące prewencji czy karencji.

Dobór fungicydu do zwalczania fuzariozy zbóż

Bardzo poważnym problemem przy zwalczaniu fuzarioz zbóż jest odporność grzybów na fungicydy. Standardowe, dzikie typy tych grzybów bardzo często w ogóle już nie występują w przyrodzie. Wskutek mutacji na niektóre gatunki do niedawna skuteczne środki ochrony roślin przestały działać. Na inne działają, ale w znacznie zwiększonej dawce niż do tej pory. W przypadku szybko mutującej septoriozy obowiązuje zasada, aby każdą substancję aktywną w miarę możliwości stosować tylko raz.

Istotny jest dobór preparatów, które w swoim składzie zawierają związki czynne wciąż skutecznie zwalczające choroby grzybowe. Ważne jest też stosowanie ich zgodnie ze strategią zapobiegającą powstawaniu na nie odporności ze strony patogenów grzybowych.

Przykładem takiego preparatu jest zarejestrowany na początku tego roku w Niemczech preparat Don-Q. Wykazuje on odmienny od innych fungicydów sposób działania. Tiofanat metylowy zawarty w tym preparacie ma działanie systemiczne. Dodatkowo łączy w sobie dwa odrębne mechanizmy działania:

  • hamuje podziały jądra komórkowego, co blokuje wzrost grzybni,
  • powstrzymuje oddychanie, co w konsekwencji zatrzymuje produkcję mikotoksyn.

Poprzez zwalczanie fuzariozy zbóż z użyciem środka Don-Q redukuje się zawartość toksyn. Zmniejsza się też ryzyko rozwoju odporności fuzarioz na fungicydy azolowe. Preparat, o którym niemieckie media rozpisują się w samych superlatywach (informacje m.in. z niemieckiego Topagraru), na półkach sklepowych w Polsce dostępny jest pod nazwą handlową – Topsin M 500 SC. Zawiera tę samą substancję aktywną, co omawiany preparat Don-Q – tiofanat metylowy.

Problem mikotoksyn był, jest i będzie istniał. Natomiast w związku z nasileniem czynników sprzyjających rozwojowi grzybów niezbędne jest zapobieganie ich powstawaniu. Stosowanie fungicydów to jeden ze sposobów zalecanych przez KE jako dobra praktyka rolna.

Szanujemy Państwa prywatność

Sumi Agro Poland sp. z o.o. przetwarza dane osobowe gromadzone w Internecie, w tym zbierane dzięki plikom cookie i podobnym technologiom. Dane te gromadzimy aby ulepszać nasz serwis (na podstawie analiz i statystyk dotyczących korzystania przez Państwa z serwisu) oraz dostarczać Państwu nasze reklamy dopasowane do Państwa zainteresowań (m.in. na podstawie tego, co przeglądają Państwo w naszym serwisie) i mierzyć skuteczność reklam.

Informacje zebrane przez niektóre cookies, m.in. o korzystaniu przez Państwa z naszego serwisu i o tym, co Państwa w nim zainteresowało, trafiają do naszych partnerów, którzy dostarczają usługi reklamowe, analizy i statystyki.

Klikając „Akceptuję i przechodzę do serwisu” wyrażają Państwo zgodę na korzystanie z technologii takich jak cookies i na przetwarzanie przez Sumi Agro Poland sp. z o.o. danych osobowych zbieranych w Internecie, takich jak adresy IP i identyfikatory plików cookie, w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, szczegółowo opisanych Ustawieniach zaawansowanych oraz w Polityce prywatności.

Zgoda jest dobrowolna i w każdej chwili mogą ją Państwo wycofać ze skutkiem na przyszłość, zmieniając ustawienia zgód.

Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Państwa danych oraz przysługujących w związku z tym uprawnień znajdują się w Polityce prywatności.

Ustawienia zaawansowane
Akceptuję i przechodzę do serwisu

Czym są cookies

Cookies to pliki tekstowe zapisywane w pamięci przeglądarki przez serwisy internetowe. Są one powszechnie używane do obsługi różnych funkcji w serwisach internetowych. Pozwalają np. zapamiętać ustawienia i pozyskiwać różne informacje na temat przeglądarki, urządzenia (np. komputera) i użytkownika (np. śledzenie interakcji z serwisem). Cookies zwykle zawierają unikatowy numer (identyfikator), który pozwala je odróżnić.

Cookies nie służą nam do zbierania informacji, które bezpośrednio identyfikują konkretną osobę (takich jak imię i nazwisko).

Niektóre cookies są konieczne do funkcjonowania naszego serwisu. Inne (np. cookies reklamowe) są opcjonalne, a ich użycie wymaga Państwa zgody.

Jak długo działają cookies

Każdy plik cookies ma swój okres aktywności, po upływie którego wygasa, chyba że wcześniej go Państwo usuną. Okres aktywności zależy od funkcji danego pliku cookie. Niektóre cookies są aktywne tylko przez czas Państwa wizyty w serwisie, a inne dłużej (np. kilka godzin, dni, miesięcy). Informacje z plików cookie przechowujemy przez 24 miesiące.

Wstecz

Ustawienia zaawansowane

Poniżej znajdą Państwo informację o różnych celach, dla których używamy cookies, a także mogą Państwo udzielić i cofnąć zgody. W każdym czasie można zmienić te ustawienia, w tym wycofać zgodę (nie będzie to jednak mieć wpływu na legalność działań podjętych w czasie, gdy zgoda obowiązywała). Mogą też Państwo skorzystać z ustawień przeglądarki (np. blokować lub usuwać cookies) zgodnie z opcjami udostępnionymi przez producenta przeglądarki.

Cookies niezbędne

Te cookies są konieczne do prawidłowego działania naszego serwisu. Obsługują one podstawowe funkcje i służą do zapewnienia bezpieczeństwa. Użycie tych cookies nie wymaga Państwa zgody i są one domyślnie zapisywane na Państwa urządzeniu. Są one aktywne przez czas wizyty w serwisie lub nieco dłużej. Te pliki można zablokować za pomocą ustawień przeglądarki, ale w takim przypadku serwis może nie działać prawidłowo.

Cookies analityczne

Chcemy analizować, w jaki sposób korzystają Państwo z naszego serwisu. Dzięki temu możemy tworzyć raporty i statystyki, które pomagają nam ulepszać nasz serwis. W tym celu korzystamy z narzędzia Google Analytics, a niektóre informacje zebrane przez cookies trafiają do firmy Google. Pliki cookie zbierają informacje w sposób, który nie pozwala na bezpośrednią identyfikację osób. Okres aktywności tych cookies wynosi do 2 lat. Google Analytics to narzędzie dostarczane przez firmę Google LLC z USA. Google przetwarza informacje dla nas na podstawie Państwa zgody. W celach analitycznych możemy stosować także narzędzie HotJar, dostarczane przez Hotjar Limited, Dragonara Business Centre, 5th Floor, Dragonara Road, Paceville St Julian's STJ 3141, Malta. Również Hotjar przetwarza informacje dla nas na podstawie Państwa zgody.

Cookies analityczne nie zbierają informacji, które pozwalają na bezpośrednią identyfikację użytkownika. Zbierane informacje dotyczą m in. urządzenia użytkownika, przeglądarki i tego, w jaki sposób użytkownik korzysta z naszego serwisu (np. z jakiej strony odwiedza serwis, które strony przegląda i jak długo, czy już wcześniej był w naszym serwisie).

Cookies reklamowe

Chcemy dostarczać Państwu nasze reklamy dopasowane do Państwa zainteresowań oraz mierzyć skuteczność naszych reklam. W tym celu używamy różnych cookies. Niektóre z nich śledzą Państwa aktywność w naszym serwisie (np. artykuły, które Państwo przeglądają), gromadzą różne informacje i przekazują je do naszych partnerów reklamowych. Dzięki temu na innych stronach internetowych mogą Państwo zobaczyć nasze reklamy dopasowane do Państwa zainteresowań. Nasi partnerzy reklamowi stosują swoje cookies i wykorzystują je zgodnie z własnymi politykami prywatności (np. żeby dopasować reklamę i wyświetlić ją na obsługiwanych przez tych partnerów stronach). Okres aktywności tych cookies wynosi do 2 lat. Cookies reklamowe nie zbierają informacji, które służą do bezpośredniej identyfikacji użytkownika.

Wstecz
Zapisz
Włącz wszystko i przejdź do serwisu