Bezpieczeństwo zapylaczy podczas zabiegów insektycydowych w uprawach warzywnych
Zapylanie kwiatów roślin owadopylnych jest najtańszym czynnikiem zwiększającym plony w produkcji roślinnej. Jest to jeden z ważnych powodów, dla których powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na bezpieczeństwo zapylaczy.
Jakie owady są zapylaczami i co im zagraża?
Najważniejszymi owadami zapylającymi kwiaty są pszczoły miodne, zapylają one 70% roślin występujących w Polsce (zobacz tabelę na końcu artykułu). Oprócz znanej pszczoły miodnej zapylaczami są także inne błonkówki, motyle, chrząszcze i muchówki.
Niestety nieodpowiedzialnie stosowanie pestycydów, niszczenie miejsc gnieżdżenia i zimowania owadów przez bezmyślne wiosenne wypalanie traw i nieużytków, a także zmniejszanie się bazy pokarmowej są przyczyną zmniejszania populacji dziko żyjących owadów zapylających1.
Wybór insektycydu – bezpieczeństwo zapylaczy
Obecnie większość produkcji roślinnej oparta jest na chemicznej ochronie przed szkodnikami. To zasługa wysokiej skuteczności takich rozwiązań. Należy jednak korzystać z nich z wielką rozwagą, aby zapewnić bezpieczeństwo zapylaczy.
Pomóc w tym mogą insektycydy nowej generacji, bezpieczne dla naszych naturalnych sprzymierzeńców, w tym także dla owadów zapylających2. Insektycydem, który spełnia te warunki jest Mospilan 20 SP.
Insektycyd selektywny – mechanizm działania
Kluczem dla zapewnienia bezpieczeństwa owadów zapylających jest selektywność środka owadobójczego. Z kolei dla zapewnienia wysokiej efektywności zwalczania szkodników ważny jest sposób działania środka.
Mospilan 20 SP na owady działa:
- kontaktowo – wnika przez okrywę ciała owada,
- żołądkowo – musi być połknięty przez szkodnika wraz z pokarmem.
Niezależnie od drogi wniknięcia do ciała szkodnika, zoocyd przenika do systemu nerwowego i powoduje paraliż i śmierć. Mospilan 20 SP zwalcza zarówno owady z aparatem gębowym gryzącym, jak i ssącym. Zaraz po kontakcie ze środkiem owady przestają żerować, a ich śmierć następuje po kilku godzinach.
Ogromnie ważną kwestią jest mechanizm działania insektycydu na roślinie. Mospilan 20 SP działa:
- powierzchniowo – pozostaje na powierzchni rośliny, na którą został naniesiony,
- wgłębnie – wnika pod skórkę rośliny lub do głębszych jej tkanek, ale na niewielką odległość,
- układowo (systemicznie) – wnika do naczyń rośliny, w których przemieszcza się od korzeni do wierzchołka rośliny. Dzięki temu chroni przed szkodnikami przez długi czas. Środek jest skuteczny zarowno gdy owad żeruje na roślinie, jak i w jej wnętrzu – tak jak np. pachówka strąkóweczka.
Skuteczność środka utrzymuje się nawet wtedy gdy po wykonaniu zabiegu warunki atmosferyczne zmienią się na niekorzystne, np. spadnie deszcz. Jest to zasługa wgłębnego i układowego działania tego preparatu.
Bezpieczeństwo zapylaczy
Insektycyd Mospilan 20 SP posiada najlepszy profil bezpieczeństwa dla zapylaczy.
- Nie jest toksyczny dla pszczół.
- Możliwe jest wykonanie zabiegu opryskiwania w trakcie kwitnienia.
- Może być stosowany w okresie kwitnienia chwastów.
- Można go używać w uprawach będących pożytkiem dla pszczół lub w miejscach występowania spadzi.
- Nie dotyczy go okres prewencji dla pszczół.3
Okres prewencji dla pszczół
Jest to czas, jaki musi upłynąć od wykonania zabiegu do momentu, w którym kontakt pszczoły z opryskaną rośliną będzie bezpieczny. Przez ten czas substancja aktywna preparatu rozkłada się na tyle, że nie obserwuje się jej toksycznego działania na pszczoły.
Okres prewencji środka nie dotyczy insektycydu Mospilan 20 SP4. Znaczy to, że preparat ten należy do środków najmniej toksycznych dla owadów zapylających.
Przy jego stosowaniu należy zachowywać wszystkie zasady bezpiecznego stosowania pestycydów.
Stosowanie środków ochrony roślin a bezpieczeństwo zapylaczy
Decydując się na wykonanie zabiegu środkiem ochrony roślin, należy przestrzegać następujących zasad:
- Zabiegi opryskiwania muszą być wykonywane tylko późnym wieczorem, po zakończeniu oblotu przez pszczoły.
- W okresie kwitnienia chwastów nie stosuje się herbicydów – należy stosować metody niechemiczne np. glebogryzarkę, czy wykoszenie.
- Należy postępować zgodnie z etykietą – instrukcją stosowania (jest dołączona do każdego opakowania).
- Zabiegi należy wykonać prawidłowo, to znaczy: zachować strefy ochronne, unikać nakładania cieczy na tej samej powierzchni, stosować środki po przekroczeniu progów ekonomicznej szkodliwości patogenów, dostosować ciśnienie i prędkość jazdy do warunków pogodowych, stosować środki selektywne, przestrzegać okresów prewencji5.
Wpływ owadów zapylających na plonowanie wybranych roślin (wg. Teper, 2016)
| Wiśnia obcopylna | 95% |
| Wyka ozima | 95% |
| Śliwa obcopylna | 93% |
| Fasola ‘’Piękny Jaś’’ | 92% |
| Grusza | 90% |
| Słonecznik | 90% |
| Porzeczka czarna | 90% |
| Jabłoń | 90% |
| Marchew | 90% |
| Cebula | 89% |
| Agrest | 75% |
| Gryka | 63% |
| Wiśnia samopylna | 58% |
| Bobik | 48% |
| Śliwa samopylna | 43% |
| Rzepak | 32% |
| Malina | 30% |
| Truskawka | 22% |
Dr inż. Maria Rogowska
Akademia Nauk Stosowanych Stefana Batorego w Skierniewicach
Bibliografia
1 Brzeziński M., Rogowska M., Murarka ogrodowa. Hodowla na potrzeby własnego gospodarstwa. Hortpress, Warszawa 2018, s. 64.
2 Teper D., Dzikie owady zapylające wobec chemicznej ochrony roślin, [w:] Budujemy populację owadów zapylających. SumiAgro Poland 2016, s.32-38.
3 Teper D., Zasady ochrony roślin bezpiecznej dla pszczół. Sadownictwo na fali…, (bezpłatny informator dla gospodarstw sadowniczych), nr 4, maj 2013, s.2-3.
4 Etykieta środka ochrony roślin Mospilan 20 SP, załącznik nr 1 do decyzji MRiRW Zezwolenie MRiRW Nr R-37/2008 z dnia 29.04.2008 r. ostatnio zmienione decyzją MRiRW nr R-628/2018d z dnia 31.10.2018
5 Brzeziński M., Rogowska M., Ważna mała pszczoła – murarka ogrodowa.WiOM nr 10, 2017 s.62-63.
Posłuchaj rozmowy z profesorem Jackiem Twardowskim z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i dowiedz się więcej o bezpieczeństwie zapylaczy przy wykonywaniu zabiegów insektycydowych!